حمام گپ (GAP) – خرم آباد

احتمال می رودبا بنای پل گپ خرم آباد هم دوره باشدکه در دوره شاه سلطان حسین صفوی بنا شده است.

 
• 1400/11/13
 
 
• استان : لرستان
 
 
• شهر : خرم آباد
 
• دسته : عمارت های تاریخی ایران

آدرس : ین بنا در مرکز شهر خرم آباد در کنار میدان گپ واقع شده ومنسوب به حسین خان ساکی است .

تلفن :  [phone]

این بنا در مرکز شهر خرم آباد در کنار میدان گپ واقع شده ومنسوب به حسین خان ساکی است . احتمال می رودبا بنای پل گپ خرم آباد هم دوره باشدکه در دوره شاه سلطان حسین صفوی بنا شده است. مساحت آن قریب به۷۹۰ متر مربع می باشد، به نظر می رسد در ادوار بعدی نیز در آن تغیراتی در آن لحاظ شده باشد. تزئینات ساده گچبری در رسمی بندیهای زیر گنبدآن وجود دارد و هیچ شواهدی دال بر وجود نقاشی و آهک بری در آن وجود ندارد. در گذشته آب رسانی بنا از چاهی موسوم به گور یا گاورو که در قسمت تون قرار دارد. تامین می شده و فاضلاب آن از طریق تنبوشه های در زیر خیابان فردوسی به رودخانه می ریخته است . در قسمت بینه ۲ستون سنگی ودر گرم خانه نیز ۴ ستون سنگی وجود دارد،قوسهای اجرا شده در بنا همگی از نوع شبدری کند می باشد. این بنا مربوط به دوره صفویه وبه شماره ۲۳۵۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .

آدرس: خیابان حافظ – میدان بزرگ

آشنایی با حمام گپ در خرم آباد

حمام گپ کجاست ؟

حمام گپ (حمام آسیا) در دوران صفویه ساخته شده است و در خرم آباد، میدان گپ، در مجاورت خیابان حافظ واقع شده و این اثر در تاریخ 17 خرداد 1378 با شماره ی ثبت 2357 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. حمام تاریخی گپ (آسیا) که بخش اصلی آن بر روی چهارستون سنگی قرار گرفته است.

ساخت حمام بزرگ را به علیمردان خانِ والی (متوفی به سال 1151 هجری قمری) نسبت می دهند، از آنجایی که این حمام در اوایل دوران قاجاریه، توسط یکی از بزرگان لرستان به نام حسین خان ساکی، مرمت و بازسازی شده است، حمام گپ حدود یک قرن با نام «حمام حسین خان» شناخته می شد.

در حال حاضر حمام گپ پس از بازسازی‌ و مرمت به کافه ای زیبا تبدیل شده است.

حمام گپ خرم آباد به کافه تبدیل شده است

حمام بزرگ در گذشته، برای نظافت مردم مورد استفاده قرار می‌ گرفت. حمام گپ که در گذشته با نام حمام بازار هم شناخته می‌ شد، آخرین بنای تاریخی بازمانده از بخش بازار اصلی و کهنه شهر خرم آباد می‌ باشد. (که در زمان های قدیم، تشکیل شده از قیصریه، مسجد بازار، کاروانسرا، تیمچه و راسته ها بوده است) 

این بنا حدود 710 متر مربع مساحت دارد.

حمام گپ خرم آباد در گذشته دو درب ورودی داشته است، یکی از آن ها در ابتدای راسته مس گران ( خیابان حافظ فعلی ) قرار داشته است و دیگری در صحن مسجد بازار باز می‌ شد و در حال حاضر، به راسته سراجان ( خیابان فردوسی فعلی) ختم می شود. ورودی دوم این حمام تاریخی، در گذشته به وسیله یک کوچه کم عرض به محله امامزاده زید بن علی (ع) ختم می شد تا زنان برای حمام رفتن، مجبور نباشند از میان بازار عبور کنند. در گذشته، این حمام از یک ساعت قبل از اذان صبح تا طلوع آفتاب مخصوص آقایان و بعد از آن تا عصر مخصوص بانوان و مجددا  از عصر تا غروب آفتاب، آقایان از آن استفاده می کردند.

مکان حمام تاریخی گپ

شکل و ساختار سربینه حمام

در ورودی حمام چند پله وجود دارد. اگر از پله ها پایین بروید، وارد فضای اصلی و بزرگی می شوید که به آن «سربینه» می گویند. این قسمت فضای عمومی حمام، به نوعی رختکن است. مردم لباس های خود را در رختکن در می آوردند و آماده ی حمام کردن می شدند. در آن زمان، در این مکان کارهایی از جمله اصلاح کردن ریش و مو، صرف غذا، و استراحت هم انجام می شد.

حمام گپ شامل حمام سرد و حمام گرم بوده که فضایی کوچک بین این دو برای قرار گرفتن دلاک در نظر گرفته شده بود. 

از نظر فضاهای داخلی حمام گرم و حمام سرد شبیه هم هستند که بخشی از آن به علت استفاده از آب شهری به دوش های خصوصی تبدیل شده (که مدتها پیش دوش ها جمع آوری شد) و ورودی خزینه هم بسته شده بود. همچنین در این حمام دو چال حوض وجود داشت (فضایی برای شنا که آب آن نه خیلی گرم و نه خیلی سرد بوده) که هم اکنون مسدود می باشند. 

از طرف دیگر بخش اصلی حمام در مرکز بنا بر روی چهارستون سنگی قرار گرفته که در چهار طرف آن، چهاررختکن با پلان صلیبی قرار دارند. پوشش رختکن تاق و تویزه است و فضای چهارضلعی مرکزی هم به وسیله کاربندی به پلان گرد تبدیل شده است. در مرکز گنبد این حمام جامخانه‌ای قرار دارد که نور فضای داخلی را فراهم می کند. 

ورودی دیگری هم در گوشه جنوب شرقی قرار دارد که به پشت حمام گرم و بخش تون حمام راه دارد. این نکته ضروری است که در سال های گذشته فضای تون به وسیله موتور و نفت سیاه حرارت مورد نیاز برای حمام را فراهم می کرد. مسلماً در زمان ساخت حمام، سوخت مورد نیاز آن از چوب، هیمه، خار و خاشاک و مواد سوختی مشابه آن ها بودند که فضاهای انبار مورد نیاز سوخت ها هنوز هم باقی است.

موقعیت مکانی حمام گپ

حمام گپ در شهر خرم آباد استان لرستان، در حد فاصل خیابان فردوسی و مولوی قرار گرفته است، از دیگر جاذبه های تاریخی مجاور و نزدیک حمام گپ، می توان به «بازار خرم آباد»، «امامزاده زید بن علی (ع)» و «آرامگاه باباطاهر خرم آباد» نام برد.

آدرس: خرم آباد، خیابان حافظ، میدان گپ، جنب مسجد توتونچی.

تلفن : [phone]